Από το ντιβάνι στο σανίδι

ΤΡΙΑ ΜΕΓΑΛΑ πνεύματα, ο Νίτσε, ο Μπρόιερ και ο Φρόιντ, συναντιούνται στη σκηνή του θεάτρου «Θησείον» από τις 2 Νοεμβρίου, κεντρίζοντας τους θεατές για μια «ομαδική ψυχανάλυση», αν όχι αναγκαία, μάλλον ανακουφιστική σε περίοδο κρίσης.

Δέκα χρόνια μετά την πρώτη έκδοση του μπεστ σέλερ του Ιρβιν Γιάλομ «Οταν έκλαψε ο Νίτσε» στα ελληνικά, και τη μεταφορά του στον κινηματογράφο, η θεατρολόγος και μεταφράστρια του Ευαγγελία Ανδριτσάνου ανέλαβε τη θεατρική του διασκευή.
Μεταφερόμαστε στη Βιέννη του 19ου αιώνα και γινόμαστε μάρτυρες της συνάντησης του αυστριακού γιατρού Γιόζεφ Μπρόιερ (Ακύλλας Καραζήσης), από τους πατέρες της ψυχανάλυσης, με τον γερμανό φιλόσοφο Φρίντριχ Νίτσε (Νίκος Χατζόπουλος), όπου εμπλέκεται και ο νεαρός ειδικευόμενος γιατρός Ζίγκμουντ Φρόιντ (Χάρης Φραγκούλης).
Δυο μεγάλες προσωπικότητες σε κρίση -και μέσης ηλικίας. Ο Νίτσε είναι άρρωστος, ωστόσο η ασθένειά του αποτελεί το άλλοθι και το καταφύγιό του. Ο Μπρόιερ από την άλλη προσπαθεί να του επιβληθεί, ενώ γοητεύεται από τη σκέψη του Νίτσε και του προτείνει ένα πείραμα: Να γιατρέψει το σώμα του φιλοσόφου και ο φιλόσοφος να θεραπεύσει την ψυχή του γιατρού. Ενα παιχνίδι διπλής ψυχοθεραπείας αρχίζει. Απόψεις, ιδέες, συμβουλές -όπως η περίφημη «Ο,τι δε σε σκοτώνει σε κάνει πιο δυνατό»- ξεδιπλώνονται σαν ριπές, κάνουν προσιτές ολόκληρες θεωρίες τόσο για την υπαρξιακή φιλοσοφία όσο και για την ψυχανάλυση. Ο Νίτσε θα κλάψει, αλλά και ο Μπρόιερ θα λυτρωθεί.
«Είναι μια μεικτή παράσταση, με αφηγηματικούς και παραστατικούς τρόπους», μας λέει ο Νίκος Χατζόπουλος, ο οποίος σκηνοθετεί μαζί με τον Ακύλλα Καραζήση. Οι τρεις άντρες επί σκηνής ζωντανεύουν το έργο, πότε ως αφηγητές και πότε υποδυόμενοι ρόλους. Οι δε γυναίκες της ιστορίας, η εκρηκτική Λου Σαλομέ, η ευάλωτη Αννα Ο, η σταθερή κυρία Μπρόιερ παρουσιάζονται μέσα από τη ματιά και τη φωνή των ανδρών.
«Στο έργο, όπως και στο βιβλίο, γνωρίζεις την ψυχαναλυτική μέθοδο και τη νιτσεϊκή φιλοσοφία με τον τρόπο του Γιάλομ της σύγχρονης ψυχοθεραπείας» συνεχίζει ο Ακύλλας Καραζήσης. «Ετσι ο θεατής αναγνωρίζει τον εαυτό του, αυτά που τον απασχολούν: η απόγνωση, ο θάνατος, οι σχέσεις είναι όλα ζωντανά. Δεν είναι μόνο η υπαρξιακή αναζήτηση, θίγονται και απλά, πρακτικά προβλήματα για τον άνθρωπο που προσπαθεί να ζήσει με 600 ευρώ».
Ο Ν. Χατζόπουλος δεν είχε διαβάσει από παλιά το βιβλίο του Γιάλομ, ούτε είχε ποτέ τη διάθεση να ψυχαναλυθεί, όπως λέει. «Το προσέγγισα με τη λαχτάρα του παραμυθά. Είδα τη σχέση Νίτσε-Μπρόιερ ως την εξέλιξη της σχέσης δυο ανθρώπων που ξεκινούν με δόσεις εγωισμού, κρύβουν τις σκέψεις τους, έχουν αναστολές, αλλά σιγά σιγά αναπτύσσεται εμπιστοσύνη και κατορθώνουν να λυτρωθούν από τα φαντάσματά τους».
Σε αμοιβαία εμπιστοσύνη, όμως, στηρίχτηκε και το εγχείρημα της κοινής σκηνοθεσίας. «Υπάρχουν τεχνικές δυσκολίες, αλλά όταν μοιράζεσαι κάτι είναι διαφορετικά. Σημασία έχει να βλέπουμε με τον ίδιο τρόπο τα πράγματα ώστε η διαδικασία να είναι παραγωγική», συμπληρώνει ο Ν.Χατζόπουλος, που είναι αρκετά αισιόδοξος για τη νέα θεατρική περίοδο:
«Οι οικονομικές δυσκολίες έχουν αντίκτυπο στο θέατρο. Ασφαλώς υπάρχουν πολλοί άνεργοι στον χώρο μας. Ωστόσο τώρα θα δούμε ποιές παραστάσεις πάσχουν. Οσοι αγαπούν και πιστεύουν στο θέατρο θα εξακολουθήσουν να το υποστηρίζουν, αυτοί που θα το κόψουν είναι όσοι έβλεπαν μια παράσταση ως προέκταση της τηλεόρασης».

ΤΗΣ ΠΑΡΗΣ ΣΠΙΝΟΥ (spinou@enet.gr)