Μαστίχα Χίου η αριστοκρατική κυρία με οφέλη στην υγεία!

Ρεπορτάζ-Ζωή Κυροπούλου Δημοσίευση "Close up"Μαστίχα.

 Μια μικρή λευκή κυρία με τεράστια ιστορία και πολύ μέλλον.

Αν ήταν πίνακας θα ήταν η Τσοκόντα. Αν ήταν πύργος, θα τον είχε σχεδιάσει ο Άιφελ. Αν ήταν έρωτας θα ήταν διαχρονικός. Είναι όμως μαστίχα. Και μάλιστα η πολυτιμότερη. Αναδύεται ρομαντικά, σα δάκρυ από το στομάχι των μαστιχόδεντρων που βρίσκονται αποκλειστικά στο νότιο τμήμα της Χίου, στα Μαστιχοχώρια. Περιοχές γεμάτες σχίνα λίγα μόλις μέτρα βορειότερα του νησιού δεν έχουν αυτό το προνόμιο.  Αιώνες τώρα αυτά τα ευλογημένα εικοσιτέσσερα χωριουδάκια γεμάτα από δακρυσμένα  δέντρα περιμένουν τους γεωργούς τους να έρθουν κατά το ξημέρωμα και να αφαιρέσουν τρυφερά  την ρητίνη από τους κορμούς. Πρόκειται για μια ρομαντική διαδικασία που απαιτεί πολύ μόχθο αλλά και αγάπη γι’ αυτό το πανάρχαιο και ανεξερεύνητο φυσικό καλλυντικό που μόνο σεβασμό και θαυμασμό μπορεί να προκαλέσει. Γι αυτό ίσως η συγκομιδή της μαστίχας συνοδεύεται από νυχτερινό τραγούδι. Μια παράδοση που συνεχίζεται αιώνες τώρα. Είναι πράγματι αξιοθαύμαστο ότι σχίνοι ή δέντρα αυτής της οικογένειας υπάρχουν άφθονα κι άλλα στο κόσμο. Συγκεκριμένα στην Ανατολική Μεσόγειο, στη Βόρειο Αφρική, στη Νότια Αμερική και αλλού. Ο ρόλος όμως αυτών των δέντρων είναι απλά διακοσμητικός. Τα δέντρα δακρύζουν ρητίνη μόνο σε ένα τμήμα της Χίου και πουθενά αλλού σε ολόκληρο το σύμπαν. Δεν είναι παράξενο λοιπόν που εδώ και αιώνες η Χίος ταυτίζεται απόλυτα με το προϊόν που παράγει από κάποια εξαιρετική συγκυρία συμπτώσεων που η ίδια η φύση  προκάλεσε. Υπάρχει μάλιστα η εκδοχή ότι το όνομα Χίος είναι φοινικικής προέλευσης και σημαίνει φυσικά, τι άλλο; Μαστίχα.

Τι είναι όμως το μαστιχόδεντρο;

Είναι θάμνος αειθαλής ύψους 2-3 μέτρων που αναπτύσσεται πολύ αργά. Ζει πολύ περισσότερο από τον άνθρωπο. Για την ακρίβεια ξεπερνά τα 100 χρόνια και μπορεί να φτάσει μέχρι τα διακόσια! Τη πλήρη ανάπτυξη του όμως τη παίρνει μετά από 40-50 χρόνια. Διάστημα δηλαδή αρκετό για να μας στείλει εμάς στη καρέκλα του ψυχολόγου με προβλήματα κλιμακτηρίου, εύλογο όμως για την ανάπτυξη ενός υγιούς και απόλυτα φυσιολογικού μαστιχόδεντρου που διανύει απλώς περίοδο εφηβείας. Μήπως αντί για αίμα θα ήταν καλύτερα να έτρεχε στις φλέβες μας ρητίνη; Όπως και να χει το μαστιχόδεντρο μπαίνει πολύ νωρίς στη παραγωγική διαδικασία. Σε ηλικία μόλις πέντε χρόνων βγάζει το πρώτο του μαστιχένιο δάκρυ και γίνεται το καμάρι των καλλιεργητών του. Τι είναι όμως η μαστίχα; Είναι λοιπόν μια ουσία ρευστή που βγαίνει από το κορμό και τα κλαδιά του μαστιχόδεντρου όταν αυτά τα χαράζουμε με αιχμηρό εργαλείο. Ρέει σα δάκρυ και λίγο αργότερα «παγώνει» και σκληραίνει. Το χάραγμα,  για να διευκολυνθεί  η έκκριση της μαστίχας ονομάζεται κέντημα. Δεν είναι εκπληκτικό; Σε ποιο άλλο προϊόν συναντάμε τέτοιο τρυφερό λεξιλόγιο στο τομέα της παραγωγικής διαδικασίας. Η φίνα όμως και εύθραυστη μαστίχα το επιβάλει καθώς χαίρει ειδικής αντιμετώπισης. Στο παρελθόν βέβαια οι καλλιεργητές προτιμούσαν να μαστιγώνουν τους κορμούς των δέντρων για τη παραγωγή της ουσίας γεγονός που αποδείχθηκε μάλλον αναποτελεσματικό για μια παγκόσμια αρχόντισσα και λίγο αργότερα επιδόθηκαν στο κέντημα Παρ’ όλα αυτά υπάρχει μια υποψία ότι η λέξη μαστίχα προέρχεται από την αρχαία λέξη μάστιξ που σημαίνει μαστίγιο. Μπορεί λένε βέβαια οι ειδικοί να προέρχεται πολύ απλά από τη λέξη μασώ την σημασία της οποίας όλοι γνωρίζουμε.

Η ΜΑΣΤΙΧΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ.

Στην αρχαιότητα, και συγκεκριμένα στην εποχή του Ιπποκράτη και των ιατρικών ανακαλύψεων, η μαστίχα θεωρήθηκε ισχυρό φάρμακο κατά των ασθενειών και των τραυμάτων. Πολλοί ιστορικοί μεταξύ τους και ο Ηρόδοτος, με αφορμή το εμπόριο της μαστίχας, παραθέτουν πλήθος λαογραφικών πληροφοριών στους σύγχρονους μελετητές. Κι αν στα χρόνια της αρχαιότητας οι γιατροί επιφορτίσθηκαν με την υποχρέωση να διαδώσουν την θεραπευτική αξία της μαστίχας, στα χρόνια της Ρωμαϊκής ακμής, οι κυρίες της Ρώμης ανέλαβαν το διαφημιστικό προμόσιον της καλλυντικής της υπεροχής. Τα ξύλα από μαστιχόδεντρα χρησιμοποιήθηκαν ως προάγγελος της οδοντιατρικής λεύκανσης των δοντιών. Μετατράπηκαν δηλαδή σε θαυματουργές οδοντογλυφίδες που σκοπό τους είχαν να λευκάνουν εκτυφλωτικά τα γυναικεία δόντια για ένα αστραφτερό και ευγενικό χαμόγελο αντάξιο της σαγήνης τους. Το μυστικό μαθαίνουν γρήγορα οι γυναίκες της Κωνσταντινούπολης για να το κληρονομήσουν αργότερα οι γυναίκες της Γαλλίας, της Ολλανδίας, της Αγγλίας και της Ισπανίας κατά την εποχή του μεσαίωνα. Την εποχή του Βυζαντίου, η Κωνσταντινούπολη εξάγει περήφανη το πολυτελές της προϊόν. Ο διοικητής του νησιού εισπράττει το αστρονομικό ποσό των 120.000 χρυσών νομισμάτων! Μεταξύ 1346-1566 μ.Χ περίοδος δηλαδή όπου οι Γενοβέζοι περνούν από τη Χίο, το εμπόριο της πολύτιμης μαστίχας αντιμετωπίζεται πιο υπεύθυνα και σοβαρά. Ανοίγουν διάπλατα οι πόρτες του διεθνούς εμπορίου και όλοι υποδέχονται τη μικρή λευκή κυρία από την Ανατολή μέχρι και τη Δύση. Μια μικρή τοπική συνήθεια παντρεύεται με τις παραδόσεις τους θεσμούς και τα ήθη άλλων μακρινών περιοχών. Εριβάν, Κύπρος, Ρόδος, Δαμασκός Αλεξάνδρεια, Προύσα, Οδησσός, Βαγδάτη, Βενετία, Πίζα, Φλωρεντία, Τεργέστη, Μασσαλία, και Λονδίνο είναι κάποιες από τις περιοχές απ’ όπου η μαστίχα περνάει και αναπτύσσει με τους κατοίκους μια νέα λατρευτική σχέση. Την εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που ακολουθεί, η μαστίχα δε χάνει τίποτε από την αίγλη της. Εξακολουθεί ν’ αποτελεί ένα πολυτελές προϊόν, τις καλύτερες ποιότητες του οποίου, απολαμβάνει το υψηλό χαρέμι του Σουλτάνου που απαρτίζεται από 300 γυναίκες! Η μαστίχα άλλωστε σύμφωνα με το Καζαντζάκη αποβλάκωνε πολλές φορές και τον ίδιο το Σουλτάνο. Το φίνο άρωμα της σε συνδυασμό με το ανατολίτικο ραχάτι και τη νωχελική μουσική, ήταν ικανά να υπνωτίσουν ακόμη και τα ταπεινότερα ένστικτα των πιο εκδικητικών πασάδων. Οι Τούρκοι βρίσκουν πολλές χάρες στη μαστίχα. Τη λατρεύουν δε τόσο, ώστε χαρίζουν στη Χίο πολλά προνόμια και στα Μαστιχοχώρια μάλιστα ακόμη περισσότερα. Το νησί είναι αυτοδιοικούμενο και η αγάπη των Τούρκων για το προϊόν, τους κάνει να ταυτίζουν το νησί μ’ αυτό. Σε τέτοιο μάλιστα βαθμό, ώστε να ονομάζουν τη Χίο, Σακίζ που στα τουρκικά σημαίνει μαστίχα. Η ονομασία αυτή διατηρείται ακόμη και σήμερα.

Και μια και φτάσαμε στο σήμερα αξίζει να πούμε ότι η μαστίχα αναγνωρίζεται πλέον  διεθνώς για τις θαυματουργές θεραπευτικές της ιδιότητες στο τομέα της φαρμακολογίας αλλά και τις κοσμετολογίας χωρίς βέβαια να εξαιρούμε την εξαιρετική συμβολή της στη διατροφή και τη ζαχαροπλαστική. Το άρωμά της φίνο και λεπτό με νότες νοσταλγικές και νωχελικές που θυμίζουν παραδόξως τοβαρύ αίσθημα της ανατολής, σε συνδυασμό με τη φρεσκάδα της νησιωτικής Ελλάδας. Ίσως για όλα αυτά να ευθύνεται η ιστορία που φέρει. Είναι χαρακτηριστικό ότι μελετώντας κανείς την πορεία της μαστίχας μέσα από τους αιώνες μαθαίνει πολλά για το παρελθόν της μοναδικής χώρας που το παράγει. Της Ελλάδας.

Η συμβολή της μαστίχας στην αισθητική.

Στη πραγματικότητα η μαστίχα ποτέ δεν έπαψε να είναι επίκαιρη. Οι θεραπευτικές ιδιότητές της απασχολούν συχνά τα διεθνή πρακτορεία ειδήσεων. Στα αμερικανικά νοσοκομεία τη χρησιμοποιούν σε πολλές εφαρμογές και τη συστήνουν ανεπιφύλακτα. Στην Ανατολή τη χρησιμοποιούν χρόνια. Την εξάγουμε και μας την επιστρέφουν πίσω με τη μορφή παντός είδους προϊόντος. Η καλλυντική της αξία επιβεβαιώνεται ακριβώς από την ιατρική της εφαρμογή. Όλες οι μεγάλες ανακαλύψεις άλλωστε στο τομέα της αισθητικής, έγιναν χάριν των πειραμάτων της υγείας. Η παγκόσμια ιατρική κοινότητα υποκλίνεται μπροστά στις αδιαμφισβήτητες χάρες αυτού του μικρού και τόσο πολύτιμου φυσικού προϊόντος. Πριν βέβαια τις έρευνες των ελληνικών και των ξένων πανεπιστημίων προηγήθηκε το Χιώτικο δαιμόνιο που αξιοποίησε με το καλύτερο τρόπο τις θεραπευτικές της ιδιότητες στη κοσμετολογία. Είναι άλλωστε φυσικό, ένα προϊόν επουλωτικό, ιαματικό, και λευκαντικό να βρίσκει άπειρες εφαρμογές στο τομέα του καλλωπισμού. Έτσι τα εξουδετερωτικά σαμπουάν των μαλλιών κάνουν θαύματα. Οι λοσιόν, οι κρέμες και τα τσέλ μπαίνουν στο πόλεμο κατά της ακμής με επιτυχία. Προλαμβάνουν και προστατεύουν. Κρέμες προσώπου, ματιών και άκρων κατανικούν τις ανασφάλειές μας. Υπέροχα αφρόλουτρα σε συνδυασμό με οσμές αγριολούλουδων και αδυνατιστικές ιδιότητες  επιφέρουν αποτελέσματα του πιο εξειδικευμένου σπα. Σε μια εποχή που η τεχνολογία συμβαδίζει με τις οικολογικές μας ανησυχίες, το φυσικό προϊόν της μαστίχας αναλαμβάνει εξειδικευμένες υπηρεσίες και εντυπωσιάζει!