Η «ανατομία» του έρωτα

Ζήτημα νευροχημείας ή κάτι παραπάνω; Η αγάπη στο μικροσκόπιο των επιστημόνων.
Ο Larry Young, καθηγητής νευροεπιστήμης στο Πανεπιστήμιο Έμορι της Ατλάντα, γράφει στην επιστημονική επιθεώρηση Nature ότι η αγάπη μπορεί να εξηγηθεί από μία διαδοχή νευροχημικών διαδικασιών σε συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου. Αν κάτι τέτοιο αληθεύει, υποστηρίζει, οι άνθρωποι δεν θα χρειάζονται πια... στρείδια ή σοκολάτες για να δημιουργήσουν ερωτική διάθεση. Αντιθέτως, οι επιστήμονες θα είναι σε θέση να κατασκευάσουν αφροδισιακά χημικά που θα προκαλούν το συναίσθημα του έρωτα. Όσο γι’ αυτούς που έχουν ερωτευθεί το... λάθος άτομο, θα υπάρχει αντίδοτο για την αγάπη χωρίς ανταπόκριση. Θα υπάρχει ακόμη και η δυνατότητα για «τεστ αγάπης», προκειμένου να διαπιστωθεί αν δύο πιθανοί σύντροφοι έχουν γενετική προδιάθεση να είναι ευτυχισμένοι μαζί.
Πολλά έχουν γραφτεί για τον έρωτα και την αγάπη που παραδοσιακά θεωρούνται συναισθήματα πέραν της ανθρώπινης κατανόησης. «Δεν είμαι σίγουρος ότι θα μπορέσουμε να το κατανοήσουμε πλήρως. Ωστόσο, η πεποίθησή μου είναι ότι τα συναισθήματά μας έχουν εξελιχθεί από συμπεριφορές και αισθήματα που υπάρχουν στο ζωικό βασίλειο. Δεν πιστεύω ότι ο τρόπος που μία μητέρα αγαπά το παιδί της είναι τόσο διαφορετικός από αυτόν της μητρικής αγάπης στους χιμπαντζήδες ή στους πιθήκους – ή ακόμη και στους αρουραίους».
Στα ζώα, οι επιστήμονες έχουν παρατηρήσει ότι στην ανάπτυξη δεσμού μεταξύ μητέρα και τέκνου εμπλέκεται η χημική ουσία οξυτοκίνη. Ο καθηγητής θεωρεί πολύ πιθανή μία παρόμοια διαδικασία και στους ανθρώπους. «Όταν βιώνουμε αυτά τα συναισθήματα, είναι τόσο πλούσια που δεν μπορούμε να φανταστούμε ότι αποτελούν απλά μια διαδοχή χημικών διαδικασιών», εξηγεί.
Αλλά ακόμη και αν αυτό ισχύει για τη μητρική αγάπη, τι συμβαίνει με τον έρωτα; Είναι απλά μία έκκριση οξυτοκίνης και μερικών άλλων χημικών ουσιών την κατάλληλη στιγμή;
Οι ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι η οξυτοκίνη συμμετέχει στη δημιουργία δεσίματος μεταξύ αρσενικού και θηλυκού στα τρωκτικά των αγρών τα οποία, όπως και οι άνθρωποι, κάνουν μακροχρόνιες σχέσεις. Επιπλέον, έρευνες σε ανθρώπους αποδεικνύουν ότι η οξυτοκίνη αυξάνει την εμπιστοσύνη και την ικανότητα να αναγνωρίζει κάποιος τα συναισθήματα των άλλων.
Ο καθηγητής Young ισχυρίζεται ότι είναι λογικό το ίδιο είδος χημικής ουσίας να «δραστηριοποιείται» στην ενδυνάμωση των δεσμών μεταξύ των ανθρώπων. Πιστεύει ότι στη διαδικασία εμπλέκονται και άλλες χημικές ουσίες και ότι είναι απλά θέμα έρευνας προκειμένου να εντοπιστούν. «Είμαι σίγουρος ότι μόλις αρχίζουμε να ξύνουμε την επιφάνεια», δήλωσε. «Υπάρχουν εκατοντάδες ουσίες που μεταδίδουν σήματα στον εγκέφαλο και όλες δρουν σε διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου. Νομίζω ότι μια μέρα θα έχουμε μια πολύ καλύτερη εικόνα για το πώς όλα αυτά τα χημικά αλληλεπιδρούν και ενεργούν σε συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου με συγκεκριμένη λειτουργία, έχοντας ως αποτέλεσμα τη δημιουργία αυτών των σύνθετων συναισθημάτων».
Ωστόσο, άλλοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι ο τρόπος ανατροφής και η ψυχολογία παίζουν εξίσου σημαντικό ρόλο στη διαδικασία της αγάπης. Ο καθηγητής Nick Bostrom, διευθυντής στο Ινστιτούτο «Μέλλον της Ανθρωπότητας» του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, τόνισε: «Δεν πρέπει να νομίζουμε ότι αυτή η οπτική γωνία από μόνη της εξηγεί πλήρως το τι είναι η αγάπη. Υπάρχουν ακόμη εξελικτικές, ψυχολογικές, κοινωνιολογικές, φαινομενολογικές και ανθρωπιστικές οπτικές γωνίες που αναδεικνύουν σημαντικές πλευρές».


«Η ανατροφή παίζει σημαντικό ρόλο», συμφωνεί ο καθηγητής Young. «Αλλά ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί η ανατροφή είναι μέσω αλλαγών στη νευροχημεία. Ξέρουμε από μελέτες σε ανθρώπους ότι γυναίκες που έχουν βιώσει κακοποίηση ή παραμέληση στα πρώτα χρόνια της ζωής τους, έχουν μειωμένα επίπεδα οξυτοκίνης στον εγκέφαλό τους. Επομένως, συμφωνώ απόλυτα ότι οι εμπειρίες μας έχουν σημαντική επίδραση στην ικανότητά μας να κάνουμε σχέσεις – αλλά η επίδραση προκύπτει μέσω αλλαγών στη νευροχημεία και τη γονιδιακή έκφραση».
Επομένως, αν η αγάπη είναι όντως μία πολυσύνθετη χημική αντίδραση, μπορεί να χειραγωγηθεί το πιο ισχυρό από όλα τα συναισθήματα;
«Η οξυτοκίνη αυξάνει την παρατηρητικότητα, αυξάνει την ικανότητά μας να αναγνωρίζουμε τα συναισθήματα των άλλων», αναφέρει ο καθηγητής Υoung. «Μπορεί όντως να τονώνει την ικανότητά μας να κάνουμε σχέσεις, ως εκ τούτου είναι πολύ ρεαλιστική η πιθανότητα κάτι σαν την οξυτοκίνη να μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε συνδυασμό με θεραπείες για ζευγάρια, προκειμένου να ξαναζωντανέψει η σπίθα».
Ήδη κυκλοφορούν στην αγορά αρώματα που περιέχουν οξυτοκίνη, ωστόσο ο καθηγητής Young πιστεύει ότι τα ποσοστά περιεκτικότητας είναι πολύ χαμηλά ώστε να αποτελούν ένα αποτελεσματικό αφροδισιακό. Παρ’ όλα αυτά, πιστεύει ότι στο μέλλον θα φτιάξουμε φάρμακα τα οποία θα επιτυγχάνουν τον στόχο αυτό.
Εξίσου ισχυρό θεωρεί το ενδεχόμενο ελέγχου των νευρολογικών μηχανισμών που συνδέονται με τις ερωτικές διαδικασίες και ο καθηγητής Bostrom. «Αν χρησιμοποιηθεί σοφά, τέτοια φαρμακευτική αγωγή θα μπορούσε να τονώσει την ανθρώπινη εμπειρία και να απαλύνει τον πόνο. Ωστόσο, τέτοιου τύπου έλεγχος εγείρει πληθώρα ηθικών και πολιτιστικών ζητημάτων που πρέπει να διερευνηθούν με προσοχή».

Πηγή: Focusmug.gr